مقدار مهر
مقدار مهر
1-حداقل و اکثر مهر: حد اکثر مهر در شریعت اسلامی تعیین نشده است؛ زیرا در قرآن و سنت روایتی وجود ندارد که حد اکثر مهر را معین کند؛ زیرا الله متعال می فرماید:
(وان اردتم استبدال زوج مکان زوج و اتیتم احداهن قنطارا فلا تاخذوا منه شیا اتاخذونه بهتانا واثما مبینا).
ترجمه: و اگر خواستید همسری [دیگر] به جای همسر[پیشین خود] بگیرید و به یکی از آنان مال فراوانی داده باشید چیزی از او پس مگیرید آیا می خواهید آن[مال] را به بهتان و گناه آشکار بگیرید.
زنی به مفهوم این آیه پی برد و زمانی که عمر (رض) خواست که مهر زنان را محدود سازد سپس اخذ مهریه را بیش از چهار صد درهم نهی کرد، زنی گفت: این کار وظیفه تو نیست. عمر(رض) فرمود: چرا؟ زن گفت: الله متعال می فرماید:
(وآتیتم احداهن قنطارا فلا تاخذوا منه شیئا اتاخذونه بهتانا و اثما مبینا).
عمر (رض) فرمود: رأی زن صایب و رأی مرد (عمر) به خطاء است، سپس در خطاب به مردم فرمود: من از اخذ بیش از چهار صد درهم در نکاح شما را نهی کردم پس کسی که هر چقدر مال خود را به عنوان مهر می دهد می تواند آن را انجام دهد؛ و لی تخفیف مهر و عدم افراط در آن سنت است، زیرا عایشه (رض) از رسول الله صلی الله علیه وسلم روایت می کند که آن حضرت فرمود:
(ان من اعظم النساء برکة ایسرهن صداقا).
ترجمه: از جمله بزرگترین زنان از ناحیه خیر و برکت کمترین آنان از ناحیه مهر است.
همچنان از عایشه (رض) روایت شده است که:
(اعظم النساء برکة ایسرهن مؤونة).
ترجمه: بزرگترین زنان به لحاظ برکت؛ کم ترین آنان به لحاظ اتفاق است.
اما در ارتباط به حد اقل مهر بین فقهاء ذیل اختلاف وجود دارد:
فقهاء حنفی به این باور اند که حد اقل مهر باید ده درهم باشد. زیرا از علی (رض) روایت شده که رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: (لامهر اقل من عشرة دراهم) کمتر از ده درهم مهر نیست .
فقهای مالکی نیز می گویند که حد اقل مهر یک چهارم دینار یا سه درهم نقره خالص یا به میزان آن کالا یا اجناس از قبیل حیوان یا عقار است که شرعا قابل انتفاع و قابل تسلیم برای زوجه باشد و اندازه و نوع و مدت آن معلوم باشد.
دلیل آنها این است که مهر در نکاح برای تکریم مقام زن واجب شده است پس باید از اندازه نصاب سرقت کمتر نباشد و نصاب سرقت به نزد آنان یک چهارم دینار یا سه درهم نقره خالص می باشد.
فقهای شافعی و حنبلی می گویند: برای مهر حد میزان مشخص وجود ندارد، کم و زیاد آن نقشی در اصل وجود آن ندارد.
دلیل ایشان این آیه کریمه است: (واحل لکم ماوراء ذلکم ان تبتغوا باموالکم... ).
غیر از این[زنان نامبرده] برای شما حلال کرده شده است که [زنان دیگر را] به وسیله اموال خود طلب کنید.
در اینجا شریعت اسلامی آن را معین نکرده است، بنابر این بر اطلاق آن عمل می شود.
دوم حدیث پیامبر صلی الله علیه وسلم است که می فرماید:
(اذهب فالتمس ولو خاتما من حدید). اگر یک انگشتر آهنی هم باشد مهر آن را معین کنید.
این حدیث بر این مطلب دلالت می کند هر آنچه که اطلاق مال بر آن درست باشد مهر واقع شده می تواند.
سوم مهر حق زن است و الله متعال جهت اکرام مقام و منزلت وی آنرا مشروع قرار داده است پس تعیین اندازه آن مربوط می شود به رضایت طرفین عقد.
رأی شافعی وحنبلی راجح است زیرا ایشان به نصوص قرآن و سنت استدلال می نمایند و طرفداران این نظریه می گویند که طریقه سنت این است که مقدار مهر از چهار صد درهم الی پنج صد درهم باشد و بیش از آن نباشد.
زیرا ام حبیبه (رض) روایت می کند که رسول الله صلی الله علیه وسلم باوی در حالی که در حبشه بود ازدواج کرد.... و چیزی برایش نفرستاد و مهر خانم های آنحضرت صلی الله علیه وسلم چهار صد درهم بود.
عایشه (رض) روایت می کند که مهری را که رسول الله صلی الله علیه وسلم برای خانم هایش می پرداخت؛ دوازده اوقیه و نصف آن بود. )
دوازده او قیه و نصف آن در آن روزگار معادل پنج صد درهم بود.
در قانون مدنی کشور نیز حد اقل و اکثر مهر تعیین نشده است، بنابراین عاقدین در تعیین اندازه مهر کاملا آزاد می باشند.
حقوق فامیل - دادمحمدنذیر
